“…So I went up to him with an ivy-wood bowl of black wine in my hands: 

‘Look here, Cyclops,’ said I, ‘you have been eating a great deal of man’s flesh, so take this and drink some wine, that you may see what kind of liquor we had on board my ship. I was bringing it to you as a drink-offering, in the hope that you would take compassion upon me and further me on my way home, whereas all you do is to go on ranting and raving most intolerably. You ought to be ashamed of yourself; how can you expect people to come see you any more if you treat them in this way? 

He then took the cup and drank. He was so delighted with the taste of the wine that he begged me for another bowl full. ‘Be so kind,’ he said, ‘as to give me some more, and tell me your name at once. I want to make you a present that you will be glad to have. We have wine even in this country, for our soil grows grapes and the sun ripens them, but this drinks like Nectar and Ambrosia all in one.’ 

I then gave him some more; three times did I fill the bowl for him, and three times did he drain it without thought or heed; then, when I saw that the wine had got into his head, I said to him as plausibly as I could: ‘Cyclops, you ask my name and I will tell it you; give me, therefore, the present you promised me; my name is Nobody; this is what my father and mother and my friends have always called me.’ 

But the cruel wretch said, ‘Then I will eat all Nobody’s comrades before Nobody himself, and will keep Nobody for the last. This is the present that I will make him.’ 

As he spoke he reeled, and fell sprawling face upwards on the ground. His great neck hung heavily backwards and a deep sleep took hold upon him. Presently he turned sick, and threw up both wine and the gobbets of human flesh on which he had been gorging, for he was very drunk. Then I thrust the beam of wood far into the embers to heat it, and encouraged my men lest any of them should turn faint-hearted. When the wood, green though it was, was about to blaze, I drew it out of the fire glowing with heat, and my men gathered round me, for heaven had filled their hearts with courage. We drove the sharp end of the beam into the monster’s eye, and bearing upon it with all my weight I kept turning it round and round as though I were boring a hole in a ship’s plank with an auger, which two men with a wheel and strap can keep on turning as long as they choose. Even thus did we bore the red hot beam into his eye, till the boiling blood bubbled all over it as we worked it round and round, so that the steam from the burning eyeball scalded his eyelids and eyebrows, and the roots of the eye sputtered in the fire. As a blacksmith plunges an axe or hatchet into cold water to temper it—for it is this that gives strength to the iron—and it makes a great hiss as he does so, even thus did the Cyclops’ eye hiss round the beam of olive wood, and his hideous yells made the cave ring again. We ran away in a fright, but he plucked the beam all besmirched with gore from his eye, and hurled it from him in a frenzy of rage and pain, shouting as he did so to the other Cyclopes who lived on the bleak headlands near him; so they gathered from all quarters round his cave when they heard him crying, and asked what was the matter with him. 

‘What ails you, Polyphemus,’ said they, ‘that you make such a noise, breaking the stillness of the night, and preventing us from being able to sleep? Surely nobody is carrying off your sheep? Surely nobody is trying to kill you either by fraud or by force?’ 

But Polyphemus shouted to them from inside the cave, ‘Nobody is killing me by fraud; Nobody is killing me by force.’ 

‘Then,’ said they, ‘if nobody is attacking you, you must be ill; when Jove makes people ill, there is no help for it, and you had better pray to your father Neptune.’ 

Then they went away, and I laughed inwardly at the success of my clever stratagem …”

Homer, The Odyssey

 

 

From ancient times there’s been no lack of people who have sensed and sung the potential of the use of anonymity. Only if one is nobody can one avoid being recognized by her enemies. This is a Greek wisdom which is apparently lacking among the anarchist of the Conspiracy of the Cells of Fire, some of whom – in a document written in prison, signed by another comrade in prison and sent to an international anarchist encounter in Zurich in November 2012 – dedicated substantial space to the reasons for using a name, an acronym, a very precise identity with which to claim their actions in struggle.

Their’s is a special text since, even though they are part of the specific anarchist armed group that is perhaps the most well-known at this time, in a sense it welcomes and includes a large par of the most widespread critique of armed-struggle-ism, rejecting all separation, all division of roles. There aren’t comrades who stay in the forefront handling weapons and comrades who stay in the rear handling papers, because every means is a weapon, one can pick up a banner like a torch, a rock like dynamite. Steel is the raw material for both guns and pens. There is no hierarchy of means, there is no technical fetishism. All comrades should be able to use everything. An end to specialization. Perfect. But there still remains, insurmountable, the question of identity. Moving in darkness, and not under the neon lights, this is something these Greek comrades don’t wont to hear anything about.

Since they have argued for their choices, something that for many years other anarchists  who shared their path have not considered appropriate to do, thus making any debate on the question impossible, and having sent their text to an anarchist encounter, it is clear that their intention is to finally open a discussion on these themes. Happy with their decision, we intend here to give our contribution.

 

Let’s start from the question of means. After explaining that they absolutely do not want to place limits on anarchist initiative and want to generalize all technical knowledge, these comrades write: “We believe that what is necessary to become appropriable is the will towards anarchist insurgency itself, and the means are nothing else than objects which our hands and our desires are capable of discovering. Therefore, we avoid the distinctions of low- or high-intensity violence, and we destroy the reproduction of the expertise myth. A typical example of polymorphous anarchist action is the experiment of FAI/IRF, whose members claim responsibility both for solidarity banners and blocking entrances of commercial stores with glue in Peru and Bolivia respectively, and the shooting of a chief executive of a nuclear power company in Italy as well as the execution of three municipal cops in Mexico. After all, as Conspiracy of Cells of Fire we started somewhat like this, too, and we were never tied up to an arrogance of the means and their unofficial hierarchy.” Clear, unequivocal words, but… accompanied by an example that is, to say the least, absurd. Because it is a real folly that a single “acronym” claims action so far apart – as to consequences – as the display of banners and the murder of cops. The first is a common act, within everyone’s capacity, unlike the second. Usually the author of the first action are more easily traced, not needing great precautions for this. But in the example reported, they would risk paying the consequences of the second as well, especially where both of these actions are carried out in the same territory. Or in Peru and Bolivia will the anarchists of the FAI/FRI have to always limit themselves to banners and glue? Or in accomplishing such simple acts will they have to have the same levels of caution necessary to quite other forms of action?

These Greek comrades completely neglect to consider a few repressive mechanisms, like for example the use of associative crime, that paradoxically and unintentionally they have seen facilitated by their enthusiasm for identity. To clarify what we mean, we’ll give two concrete historical examples. In Spain, in the final decades of the 1800s, there was much social agitation. In lower Andalusia, in particular, setting fire to vineyards and crops, the illegal cutting of wood, cattle theft, and even murder multiplied. Unlike Catalan anarchism, at that time closer to a legalist position, Andalusian anarchists maintained a certain inclination for direct action. In this scenario, in 1883, the “Mano Negra,” the mythical anarchist organization to which the authorities attributed a plot aiming to kill all the land owners of the region. If it is true that it aroused the sympathy of many Andalusian anarchists, it is also true that the very existence of this organization is still in doubt. For example, the authors of The Millennarian Fire, the French Cangaceiros Delhoysie and Lapierre, wrote: “It is still probable that a group or a sect with the name Mano Negra never existed; this name served to point out an ensemble of actions and nameless sects. In total, the whole set of trials instituted against Andalusian anarchists in the sphere of Mano Negra would end up with 300 prison sentences.” Beyond doubt, whether this “signature” was a pure police invention or an effective choice by some Andalusian comrade, it is nonetheless certain that it, on the one hand, consolidated all the nameless actions carried out in that period, and, on the other hand, was of use to the judicial system for handing out the highest penalties to whoever had taken part in the various social struggles of that period (beyond justifying many summary executions at the expense of subversives). The authors of numberless small action were therefore hunted down and condemned because they were accused of taking part in an armed gang of which they had never been a part (and that perhaps had never even existed).

A few decades later, in France, an analogous event was produced. The actions carried out by a few individualist comrades were attributed to a “Bonnot gang” that was born only in the imagination of a journalist. In reality there was not structured gang, only an environment of active and volatile comrades. Single individuals met, associated for action, left, without any homogeneity. But the specter of an “organized group” was stirred up by the magistrature and used to incriminate dozens of comrades for associative crimes that foresaw the greatest penalties, which would have been impossible to prepare for without the creation of that organizational, collective phantom.

Whether in the social movement or an “area” of the specific movement, in both of these cases, small actions carried out be individual comrades, expressions of that dark forest that is anarchy, got swallowed up by an Organization, by a Group, real or virtual as it may be. The state has every interest in this happening. On the one hand, it can spread the idea that there are only a few hot heads fighting it, that every insurrectional endeavor is only the plot of a very few subversives against the will of very many citizens who consent to the state, thus depriving subversion of its social and generalizable character. On the other hand, it can use the heavy hand against its enemies, increasing sentences by using associative crime laws.

The Greek comrades not only don’t in the least consider these aspects, even only for mere reasons of security, but aggravate them. In fact, they maintain that there is no difference between the one who unfurls a banner and the one who kills cops. They can and should be on the same level, belonging to the same organization that claims their action, that must claim them if it doesn’t want to abandon them to meaninglessness. Music to the ears of the judicial system. If the umbrella-acronym can work with the ALF it is because the actions carried out around the world by its activists resembled each other, dealing for the most part with animal liberation. But the examples the Greek comrades gave are of a very different nature. Who is so crazy as to identify themselves with a banner drop, knowing they could be accused of murder? Must one therefore plan the hanging of a piece of cloth with the same caution with which one would plan the elimination of an enemy? In the long run, the hierarchy of means thrown out the door with good intentions will come back in through the window of hard practical necessity.

Unfortunately for these Greek comrades, there is only one way to avoid all these problems: anonymity. What we’ve said so far suggests it as a precaution, as a “strategic” choice. But this is only a supplementary aspect of the question, in our opinion the least important. In fact, anonymity is also and above all the method that most corresponds to our desires themselves. We don’t just consider it useful and functional, above all we consider it sound.

Anonymity eliminates the right of possession of the author over what he has done; it depersonalizes the action, freeing it from the human particularity who committed it. In this way it allows the action to potentially become the plural act (and never mind if it excites the shabbiness of crypto-braggarts). The anonymous action has no proprietors, no masters, it belongs to no one. This means that it belongs to all those who share it.

Dark among the dark, we are all equal. No one is ahead to lead, no one is behind to follow. What we do in the darkness, we alone know. That’s enough. The darkness protects us from our enemies, but it also and above all protects us from ourselves. Nothing of the cult of the leader, nothing of the herd mentality, nothing of conceit, nothing of passive admiration, nothing of competition, nothing to prove to anyone. The deeds, raw and naked, without mediation. A bank is burned, a barracks is blown up, trellis is knocked down. Who was it? It doesn’t matter, it has no importance. Whether Tom or Dick or Mary did it, what difference does it make? It happened, it is possible to do it, let’s do it! In darkness, the action speaks for itself. If it isn’t comprehensible, it will certainly not be bombastic communiques swallowed up by the state propaganda machine that will make sense of it. As has already been noted, an action followed by a communique is like a joke followed by an explanation. Doing this does not, in fact, improve the effect, it banalizes it, it ruins it. If an action doesn’t speak for itself, accumulating words about it is not going to solve the problem that, obviously, is located upstream, in the wrong choice of target.

The actions of attack don’t need any a posteriori justifications. On a planet torn apart by wars, is there any need to explain why one attacks a military base? In a world fallen prey to financial speculation, is there any need to explain why one attacks a bank? In a society corrupted by politics, is there any need to explain why one attacks the parties? No. The reasons are before everyone’s eyes and, wherever this isn’t so, it is up to the whole movement to spread the social critique that is able to make them comprehensible, and therefore sharable, and therefore reproducible.

The desire to attack the enemy is as human, spontaneous, natural and immediate as the impulse to make propaganda about it, to assume paternity of it, to take credit for it is artificial and calculated. For whose eyes does one do this? If the authors of an action step forward, it is because they want to be recognized, because they want to distinguish themselves, that is, because they want to be admired and followed. This is where the spectacle begins, this is where the call for enlistment opens. Anyone who puts themselves in the spotlight inevitably ends up speaking in the name of others. It can’t be otherwise since the spotlights are focused on him, the microphone has been put in her hand. The others, if they don’t want to feel used, will be compelled in their turn to step forward; some to follow in the footsteps of the first, others to distance themselves from her. The end of anonymity marks the end of equality, the start of representation. The media are always ready to amplify the words of those who knock on their doors, of those who accept the logic of the spectacle. And this amplification is gratifying, because it gives the illusion of force. An anonymous act, however significant, will with all probability be passed over in silence, whereas even a banal action, if it has the “designer label,” will get shouted to the four winds – look, they’re talking about us! See how strong we are?

Meanwhile in the darkness there are no names, there are no identities, there is a heterogeneous, molten, fragmentary, convulsive movement. Nobody commands, nobody obeys. Acts, like words, are valued for their meaning, for their content, for their consequences, not for the reputation of the authors. Instead of calling for the end of anonymity in actions, it should be introduced in words as well. Giving life to an autonomous, anonymous, anarchist movement, determined to attack without providing any explanations to the enemy. Capable of carrying forward theory and practice without building pedestals for the ambitious. The reasons for the actions get expressed in books, magazines, posters, flyers, in all the theory put forward by the movement as a whole. The passions of the ideas are expressed in the demonstrations, acts of sabotage, fires, attacks, in all the practices carried out by the movement as a whole.

The Greek comrades write that “The name of each group we participate in is our psyche, our soul.” What a bizarre affirmation! But what could be more secret, more intimate, more unspeakable than the psyche and the soul? Who would want to see their own psyche splashed across the front page, their own soul vomited out of the cathode ray tube? The name is only an identity. It is useful for making oneself known and for being recognized. Refusing the name imposed by the society of merchandise in order to choose a name of one’s own really doesn’t make much difference. It does nothing more than launch a new logo. In the face of the media chatter, of this deafening noise, as in the face of the enemy, there is no doubt: silence is golden. Will the media attribute the meaning that is most convenient to them to anonymous actions, distorting these actions for their own use and consumption? Of course they will, it is their job. But the use of an acronym does not in fact change this situation. Or rather, in this way one does nothing more than participate in this work of confusionism. Anyone who thinks that they can speak loud and clear in the media is naïve. In reality, the media speak through them.

And then, what is there to say of this idea that informal groups can and should discuss with each other through communiques laying claim to actions! But, we ask ourselves, who does one want to address? The person on the street, the exploited who are therefore potential accomplices, who don’t understand the meaning of the action? Or comrades from elsewhere to dialogue? In the first case, aside from the illusion of being able to use the media, most people wouldn’t understand the presence of all those illusions to what happens in the movement: cross messages, quotations, allusions, all things that make the claims incomprehensible to common people. Their reaction could only be indifference in the face of the struggle of these strange anarchists who in the moment of action express a truly stunted mental universe, incapable of going beyond the door of its own house. Anarchists against the state, the state against anarchists: is that the whole social war? In the second case, instead, we don’t understand the reason why one would avail themselves of such an instrument. Why should a dialogue, a discussion, a debate among comrades be developed through the mass media rather than solely through movement channels? Why shouldn’t the movement papers, zines, journals, or even blogs be enough for confronting certain questions? And how are these discussions more interesting and valid when all comrades are not carrying them forward, perhaps even daily, but rather the “militants of combatant organizations” on the occasions of their actions? In the meantime, here’s what is unleashed in this game of pure self-representation, cops and journalists read our words, learn linguistic codes, note similarities, decipher references, speculate about relationships, deduce responsibility… and prepare.

 

As a comrade made known during the encounter in Zurich, during the 1970s in Italy various armed organizations claimed hundreds of actions of attack against the state. But outside of this political spectacle, which contributed so much to creating a completely demented revolutionary mythology that still today continues to harvest victims, thousands of actions occurred. The media gave ample space to the first, but did everything to silence the second. Is there really any need still to explain the reason?

This is why we have carefully read the document of these Greek comrades, and we are glad that they expressed themselves clear in this regard. But between the hypothesis that anarchist radical anarchist actions be combined in Single Fronts and Anarchist Federations (perhaps with their associative agreements to sign), or the hypothesis that they be spread in small affinity groups, we continue to have no doubts. And to prefer an autonomous, anonymous, anarchist revolt.

L’anonimato

 «Allora io standogli accanto dissi al Ciclope tenendo con le mani una ciotola di nero: “su, bevi il vino, Ciclope, dopo aver mangiato la carne umana, perché tu sappia che bevanda è questa che alla nostra nave serbava. Te lo avevo portato in offerta, se mai impietosito mi mandassi a casa. Ma tu sei insopportabilmente furioso. Sciagurato, chi altro dei molti uomini potrebbe venire in futuro da te perché non agisci in modo giusto?”. Dissi così, lui lo prese e lo tracannò: gioì terribilmente a bere la dolce bevanda e me ne chiese ancora dell’altro: “dammene ancora, da bravo, e dimmi il tuo nome, ora subito, che ti do un dono ospitale di cui rallegrarti. Certo la terra che dona le biade produce ai Ciclopi vino di ottimi grappoli, e la pioggia di Zeus glielo fa crescere. Ma questo è una goccia di ambrosia e di nettare!”. Disse così, ed io di nuovo gli porsi il vino scuro. Gliene diedi tre volte, tre volte lo tracannò stoltamente. Ma quando il vino raggiunse il Ciclope ai precordi, allora gli parlai con dolci parole: “Ciclope, mi chiedi il nome famoso, ed io ti dirò: tu dammi, come hai promesso, il dono ospitale. Nessuno è il mio nome: Nessuno mi chiamano mia madre e mio padre e tutti gli altri compagni”. Dissi così, lui subito mi rispose con cuore spietato: “per ultimo io mangerò Nessuno, dopo i compagni, gli altri prima: per te sarà questo il dono ospitale”. Disse, e arrovesciatosi cadde supino, e poi giacque piegando il grosso collo: il sonno, che tutto doma, lo colse; dalla strozza gli uscì fuori vino e pezzi di carne umana; ruttava ubriaco. E allora io spinsi sotto la gran cenere il palo finché si scaldò: a tutti i compagni feci coraggio, perché nessuno si ritraesse atterrito. E appena il palo d’ulivo stava per avvampare nel fuoco benché fosse verde era terribilmente rovente, allora lo trassi dal fuoco. I compagni stavano intorno: un dio ci ispirò gran coraggio. Essi, afferrato il palo d’ulivo, aguzzo all’estremità, lo ficcarono dentro il suo occhio; io, sollevatomi, lo giravo di sopra, come quando uno fora un legno di nave col trapano, che altri di sotto muovono con una cinghia tenendola dalle due parti, e sempre, senza sosta, essa avanzava; così giravamo nell’occhio il palo infuocato, reggendolo, ed intorno alla punta calda il sangue scorreva. Tutte le palpebre e le sopracciglia gli riarse la vampa, quando il bulbo bruciò: le radici gli sfrigolavano al fuoco. Come quando un fabbro immerge una grande scure o un’ascia nell’acqua fredda con acuto stridio per temprarla — ed è questa la forza del ferro — così sfrigolava il suo occhio attorno al palo d’ulivo. Lanciò un grande urlo pauroso: rimbombò intorno alla roccia. Noi atterriti scappammo. Dall’occhio si svelse il palo, sporco di molto sangue. Lo scagliò con le mani lontano da sé, smaniando: poi chiamò a gran voce i Ciclopi, che lì intorno in spelonche abitavano, per le cime ventose. Quelli, udendo il suo grido, arrivarono chi di qua chi di là e, fermatisi presso il suo antro, chiedevano cosa lo molestasse: “Perché, Polifemo, sei così afflitto e hai gridato così nella notte divina, e ci fai senza sonno? Forse un mortale porta via le tue greggi, e non vuoi? Forse qualcuno ti uccide con l’inganno e con la forza?”. Ad essi il forte Polifemo rispose dall’antro: “Nessuno, amici, mi uccide con l’inganno, non con la forza”. Ed essi rispondendo dissero alate parole: “Se dunque Nessuno ti fa violenza e sei solo, non puoi certo evitare il morbo del grande Zeus: allora tu prega tuo padre, Posidone signore”.

Dicevano così, e rise il mio cuore, perché il nome mio e l’astuzia perfetta l’aveva ingannato».

Omero, Odissea

 

Fin dall’antichità non è mancato chi ha intuito e cantato la potenzialità dell’uso dell’anonimato. Solo se si è nessuno si può evitare di essere riconosciuti dai propri nemici. Si tratta di una sapienza greca che a quanto pare fa difetto agli anarchici della Cospirazione delle Cellule di Fuoco, alcuni dei quali — in un documento scritto in carcere, sottoscritto da un altro compagno detenuto ed inviato ad un incontro internazionale anarchico tenutosi a Zurigo lo scorso novembre — dedicano ampio spazio alle ragioni dell’utilizzo di un nome, di una sigla, di una identità ben precisa con cui rivendicare le proprie azioni di lotta.

Il loro è un testo particolare poiché, nonostante essi facciano parte del gruppo armato anarchico specifico forse più noto in questo momento, in un certo senso accoglie e fa propria gran parte della critica più diffusa al lottarmatismo, respingendo ogni separazione, ogni divisione di ruoli. Non esistono compagni che stanno in prima linea a maneggiare armi e compagni che stanno nelle retrovie a maneggiare carta, perché ogni mezzo è un’arma, si può impugnare uno striscione come una torcia, una pietra come la dinamite. L’acciaio è la materia prima sia delle pistole che delle penne. Non c’è nessuna gerarchia di mezzi, non c’è nessun feticismo tecnico. Tutti i compagni devono essere in grado di poter usare tutto. Fine dello specialismo. Perfetto. Resta però, insormontabile, la questione dell’identità. Di muoversi nell’oscurità, e non sotto le luci al neon, questi compagni greci non ne vogliono proprio sentir parlare.

Poiché hanno argomentato le proprie scelte, cosa che per anni molti altri anarchici che ne condividono il percorso non hanno ritenuto opportuno fare, rendendo quindi impossibile ogni dibattito sulla questione, e avendo inviato il loro testo ad un incontro anarchico, è evidente la loro intenzione di aprire finalmente una discussione su questi temi. Lieti della loro decisione, intendiamo qui apportare il nostro contributo.

 

Cominciamo dalla questione dei mezzi. Dopo aver precisato di non voler assolutamente porre limiti all’iniziativa anarchica e di voler generalizzare ogni conoscenza tecnica, scrivono questi compagni: «Crediamo sia necessaria la volontà che l’insorgenza anarchica diventi appropriabile, e che i mezzi non siano nient’altro che oggetti che le nostre mani e i nostri desideri sono in grado di scoprire. In tal modo eviteremo le separazioni fra “basso” e “alto” grado di violenza, e distruggiamo la riproduzione del mito sulla “specializzazione”. Un tipico esempio dell’azione anarchica multiforme è l’esperimento della FAI/FRI, i cui membri rivendicano sia striscioni di solidarietà e il blocco con colla delle porte di banche (in Perù e Bolivia), sia i colpi d’arma da fuoco contro l’amministratore di una industria nucleare in Italia o l’esecuzione di tre guardie municipali in Messico. Dopo tutto, in quanto Cospirazione delle Cellule del Fuoco, abbiamo iniziato anche noi più o meno così e questo senza cadere nella trappola dell’arroganza dei mezzi o di una loro gerarchia non ufficiale». Parole chiare, inequivocabili, ma… accompagnate da un esempio a dir poco assurdo. Perché è una vera follia che un’unica “sigla” rivendichi azioni così distanti — quanto a conseguenze — come l’esposizione di striscioni e l’omicidio di poliziotti. Il primo è un atto comune, alla portata di chiunque, a differenza del secondo. Di solito gli autori del primo gesto sono più facilmente rintracciabili, non richiedendo questo grandi precauzioni. Ma nell’esempio riportato essi rischierebbero di pagare le conseguenze anche del secondo, in particolare laddove entrambe queste azioni si verificassero nello stesso territorio. Oppure in Perù e in Bolivia gli anarchici della FAI/IRF si dovranno limitare sempre agli striscioni e alla colla? Oppure per compiere simili semplici atti dovranno avere le stesse attenzioni necessarie a ben altre forme di azioni?

Questi compagni greci trascurano completamente di prendere in considerazione alcuni meccanismi repressivi, come ad esempio l’uso del reato associativo, che paradossalmente e involontariamente si vedono favoriti dalla loro foga identitaria. Per chiarire quello che vogliamo dire, facciamo due esempi storici concreti. In Spagna, negli ultimi decenni del 1800, ci furono molte agitazioni sociali. Nella bassa Andalusia in particolare, si moltiplicavano gli incendi di vigneti e di raccolti, il taglio illegale di legna, il furto di bestiame, nonché gli omicidi. A differenza dell’anarchismo catalano, allora più vicino a posizioni legalitarie, gli anarchici andalusi mantennero una certa propensione verso l’azione diretta. In questo scenario fece la sua comparsa nel 1883 la “Mano Negra”, fantomatica organizzazione anarchica a cui le autorità attribuirono un complotto mirante ad uccidere tutti i proprietari terrieri della regione. Se è vero che essa suscitò le simpatie di molti anarchici andalusi, è anche vero che la stessa esistenza di questa organizzazione rimane dubbia. Ad esempio gli autori de L’incendio millenarista, i Cangaceiro francesi Delhoysie e Lapierre, scrivono: «È anche probabile che non sia mai esistito un gruppo o una setta segreta dal nome Mano Negra; questo nome è servito per indicare un insieme di azioni e di sette senza nome. In totale, l’insieme di processi intentati contro gli anarchici andalusi nell’ambito della Mano Negra si conclusero con 300 condanne al carcere». Al di là del dubbio se questa “firma” sia stata una pura invenzione poliziesca o una effettiva scelta da parte di alcuni compagni andalusi, è comunque certo che essa, da un lato inglobò tutte le azioni senza nome compiute in quel periodo, e dall’altro servì alla magistratura per distribuire pene altissime a chi aveva partecipato alle varie lotte sociali di quel periodo (oltre che per giustificare molte esecuzioni sommarie ai danni di sovversivi). Gli autori di innumerevoli piccole azioni si videro quindi braccati e condannati perché accusati di partecipazione a una banda armata di cui non avevano mai fatto parte (e che forse nemmeno esisteva).

Qualche decennio dopo, in Francia, si produsse un fatto analogo. Le azioni compiute da alcuni compagni individualisti vennero attribuite a una “banda Bonnot” che nacque solo nella fantasia di un giornalista. In realtà non ci fu nessuna banda strutturata, solo un ambiente di compagni attivo ed effervescente. Singoli individui si incontravano, si associavano per una azione, si lasciavano, senza alcuna omogeneità. Ma lo spettro di un “gruppo organizzato” venne agitato dalla magistratura e usato per incriminare decine di compagni per reati associativi che prevedevano pene maggiori, le quali sarebbero state impossibili da comminare senza la creazione di quel fantasma organizzativo collettivo.

Movimento sociale o “area” di movimento specifico, in entrambi questi due casi le piccole azioni compiute da singoli compagni, espressione di quella selva oscura che è l’anarchia, vennero fagocitate da una Organizzazione, da un Gruppo, reale o virtuale che fosse. Lo Stato ha tutto l’interesse che ciò avvenga. Da un lato, può diffondere l’idea che a combatterlo siano poche teste calde, che ogni tentativo insurrezionale sia solo il complotto di pochissimi sovversivi contro la volontà dei moltissimi cittadini consenzienti, privando così la sovversione del suo carattere sociale e generalizzabile. Dall’altro, può usare contro i suoi nemici la mano pesante, aumentando le condanne grazie all’uso del reato associativo.

I compagni greci non solo non tengono minimamente in conto questi aspetti, anche solo per meri motivi di sicurezza, ma li aggravano. Infatti sostengono che in effetti non c’è alcuna differenza fra chi espone striscioni e chi ammazza poliziotti. Possono e devono essere sullo stesso piano, appartenenti alla medesima organizzazione che rivendica le loro azioni, che le deve rivendicare se non vuole abbandonarle all’insensatezza. Musica per le orecchie della magistratura. Se la sigla-ombrello può funzionare con l’Alf è perché le azioni compiute in giro per il mondo dai suoi attivisti si assomigliano, trattandosi per lo più di liberazioni di animali. Ma gli esempi fatti dai compagni greci sono di natura ben diversa. Chi è così pazzo da farsi identificare per uno striscione, sapendo che potrebbe venir accusato di omicidio? Deve quindi progettare l’affissione di un pezzo di stoffa con le stesse cautele con cui progetterebbe l’eliminazione di un nemico? Alla lunga, la gerarchia dei mezzi fatta uscire dalla porta delle buone intenzioni di principio rientrerà dalla finestra delle dure necessità pratiche.

Purtroppo per questi compagni greci, c’è solo un modo per evitare tutti questi problemi: l’anonimato. Quanto detto fino ad ora lo suggerisce come precauzione, come scelta “strategica”. Ma questo è solo un aspetto supplementare della questione, a nostro avviso il meno importante. Di fatto, l’anonimato è anche e soprattutto il metodo che più corrisponde ai nostri stessi desideri. Non lo consideriamo solo utile e funzionale, lo consideriamo soprattutto giusto.

L’anonimato elimina il diritto di possesso dell’autore su ciò che ha fatto, spersonalizza l’azione liberandola dalla particolarità umana che l’ha commessa. In questo modo permette che l’azione diventi potenzialmente atto plurale (e pazienza se eccita la meschinità dei cripto-millantatori). L’azione anonima non ha proprietari, non ha padroni, appartiene a nessuno. Ciò significa che appartiene a tutti coloro che la condividono.

Oscuri fra gli oscuri, siamo tutti eguali. Nessuno è davanti a guidare, nessuno è dietro a seguire. Ciò che facciamo nell’oscurità, solo noi lo sappiamo. Tanto basta. L’oscurità ci protegge dai nostri nemici, ma ci protegge anche e soprattutto da noi stessi. Niente leaderismi, niente gregarismi, niente vanità, niente ammirazione passiva, niente competizione, niente da dimostrare a chicchessia. I fatti, nudi e crudi, senza mediazioni. Una banca è bruciata, una caserma è esplosa, un traliccio è stato abbattuto. Chi è stato? Non importa, non ha nessuna importanza. Che l’abbia fatto Tizio o Caio, che differenza fa? È successo, è possibile farlo, facciamolo! Nell’oscurità, l’azione parla da sola. Se non è comprensibile, non saranno certo roboanti comunicati inghiottiti dalla macchina propagandistica dello Stato a darle un senso. Come è già stato fatto notare, una azione seguita da un comunicato è come una barzelletta seguita da una spiegazione. Così facendo non si migliora affatto l’effetto, lo si banalizza, lo si rovina. Se una azione non parla da sola, non è accumulandoci parole sopra che si risolve il problema che, con tutta evidenza, si trova a monte, nella scelta sbagliata dell’obiettivo.

Le azioni di attacco non necessitano di alcuna giustificazione a posteriori. In un pianeta dilaniato dalle guerre, c’è bisogno di far sapere perché si attacca una base militare? In un mondo in preda alla speculazione, c’è bisogno di far sapere perché si attacca una banca? In una società corrotta dalla politica, c’è bisogno di far sapere perché si attaccano i partiti? No. Le ragioni sono sotto gli occhi di tutti e, laddove non lo siano, spetta al movimento intero farsi carico di diffondere quella critica sociale in grado di renderle comprensibili, e quindi condivisibili, e quindi riproducibili.

Tanto è umano, spontaneo, naturale e immediato il desiderio di attaccare il nemico, quanto è artificiale e calcolato l’impulso di farvi propaganda sopra, di assumersene la paternità, di attribuirsene il merito. Agli occhi di chi? Se gli autori di una azione si fanno avanti, è perché vogliono essere riconosciuti, perché vogliono distinguersi, ovvero perché vogliono essere ammirati e seguiti. Qui comincia lo spettacolo, qui si apre il bando di arruolamento. Chi si mette in luce finisce inevitabilmente per parlare per conto degli altri. Non può essere diversamente giacché su di lui sono puntati i riflettori, a lui è stato messo in mano il microfono. Gli altri, se non vorranno sentirsi usati, saranno costretti a fare a loro volta un passo in avanti; chi per seguire le orme dei primi, chi per distanziarsene. La fine dell’anonimato segna la fine dell’uguaglianza, l’inizio della rappresentazione. I media sono sempre disponibili ad amplificare le parole di chi bussa alle loro porte, di chi accetta le logiche dello spettacolo. Ed è gratificante questa amplificazione, che dà l’illusione della forza. Un atto anonimo, per quanto significativo, verrà con ogni probabilità fatto passare sotto silenzio, mentre un gesto anche banale ma “griffato” verrà sbandierato ai quattro venti — ecco, parlano di noi! visto come siamo forti?

Mentre nell’oscurità non ci sono nomi, non ci sono identità, c’è un movimento eterogeneo, magmatico, frammentario, convulso. Nessuno comanda, nessuno obbedisce. Gli atti, come le parole, valgono per il loro senso, per il loro contenuto, per le loro conseguenze. Non per la reputazione dei loro autori. Invece di invocare la fine dell’anonimato nelle azioni, bisognerebbe introdurlo anche nelle parole. Dare vita ad un movimento anarchico, autonomo, anonimo, deciso ad attaccare senza fornire alcuna spiegazione al nemico. Capace di portare avanti la teoria e la pratica senza costruire piedistalli per gli ambiziosi. Le ragioni delle azioni vengono espresse dai libri, dai giornali, dai manifesti, dai volantini, da tutte le teorie portate avanti dal movimento nel suo insieme. Le passioni delle idee vengono espresse dalle manifestazioni, dai sabotaggi, dagli incendi, dagli attacchi, da tutte le pratiche portate avanti dal movimento nel suo insieme.

I compagni greci scrivono che «il nome di ogni gruppo a cui partecipiamo è la nostra psiche, la nostra anima». Che bizzarra affermazione! Ma cosa c’è di più segreto, di più intimo, di più indicibile, della psiche e dell’anima? Chi vorrebbe vedere la propria psiche sbattuta in prima pagina, la propria anima vomitata dal tubo catodico? Il nome è solo una identità. Serve per farsi conoscere e per essere riconosciuti. Rifiutare il nome imposto dalla società della merce per sceglierne uno proprio, non fa poi molta differenza. Non si fa altro che lanciare un nuovo logo. Davanti al chiacchiericcio mediatico, a questo frastuono stordente, come davanti al nemico, non ci sono dubbi: il silenzio è d’oro. I media attribuiranno il significato che più fa loro comodo alle azioni anonime, distorcendole a proprio uso e consumo? Certo che lo faranno, è il loro mestiere. Ma l’uso di una sigla non cambia questa situazione di fatto. Anzi, in questo modo non si fa altro che partecipare a quest’opera di confusionismo. Ingenuo è chi pensa di poter parlare forte e chiaro all’interno dei media. In realtà, sono i media che parlano attraverso di lui.

E poi, che dire di questa idea che i gruppi informali possano e debbano discutere fra loro attraverso i comunicati di rivendicazione! Ma, ci chiediamo, a chi ci si vuole rivolgere? Alle persone della strada, agli sfruttati e quindi potenziali complici, che non capiscono il significato dell’azione? O ai compagni d’altrove per dialogare? Nel primo caso, oltre all’illusione di poter usare i media, non si capisce la presenza di tutti quei riferimenti a quanto accade nel movimento: messaggi trasversali, citazioni, allusioni, tutte cose che rendono le rivendicazioni incomprensibili agli occhi delle persone comuni. La loro reazione non può essere che l’indifferenza nei confronti della lotta di questi strani anarchici che nel momento dell’azione esprimono un universo mentale davvero striminzito, incapace di andare oltre la propria porta di casa. Gli anarchici contro lo Stato, lo Stato contro gli anarchici: tutta qui la guerra sociale? Nel secondo caso, invece, non si capisce il motivo per cui si ricorre ad uno strumento simile. Perché un dialogo, una discussione, un dibattito fra compagni, dovrebbe svolgersi attraverso i mass media anziché sui soli canali di movimento? Perché per affrontare certe questioni non dovrebbero bastare i giornali, le fanzine, le riviste, o anche i blog? E in cosa queste discussioni sono più interessanti e valide se a portarle avanti non sono tutti i compagni, magari anche quotidianamente, bensì i «militanti di organizzazioni combattenti» in occasione delle loro azioni? Nel frattempo che ci si scatena in questo gioco di pura auto-rappresentazione, sbirri e giornalisti leggono le nostre parole, imparano codici linguistici, annotano similitudini, decifrano riferimenti, ipotizzano rapporti, deducono responsabilità… e si preparano.

 

Come fatto notare proprio durante l’incontro a Zurigo da una compagna, nel corso degli anni 70 in Italia le varie organizzazioni armate rivendicarono centinaia di azioni di attacco contro lo Stato. Ma fuori da questo spettacolo politico, che tanto contribuì a creare una mitologia rivoluzionaria del tutto demenziale che continua ancora oggi a mietere vittime, di azioni ne avvennero migliaia. I media diedero ampio spazio alle prime, ma fecero di tutto per tacere le seconde. C’è davvero bisogno di spiegare ancora il motivo?

Ecco perché abbiamo letto con cura il documento di questi compagni greci, e siamo lieti che si siano espressi chiaramente in proposito. Ma fra l’ipotesi che l’azione radicale anarchica si aggreghi in Fronti Unici e Federazioni Anarchiche (magari con i loro patti associativi da sottoscrivere), oppure che si dissemini in piccoli gruppi d’affinità, noi continuiamo a non avere dubbi. Ed a preferire una rivolta anarchica, autonoma, anonima…

 

[da qui, 31/8/13]

 ————————————–

Anonimiteit

Toen dan ging ik naar de kykloop toe en zei tegen hem, met een nap in mijn handen vol donkere wijn: “Kykloop, hier, drink wijn, nu je mensenvlees hebt gegeten, opdat je ziet wat voor heerlijke drank ons schip aan boord had. Voor u bracht ik die als plengoffer mee, in de hoop dat u me zou helpen aan een geleide naar huis; maar gij gaat tekeer, ‘t is niet mooi meer. Onmens, hoe zal nog ooit ‘n ander mens, hoe veel er ook zijn, voortaan naar jou toekomen, na wat je aan ergerlijks deed?” Dat zei ik, en hij nam hem aan en dronk tot de bodem; en hij vond het vreselijk lekker, dat drinken van die lekkere wijn en vroeg me een tweede: “Geef me er alsjeblieft nog een, en zeg me je naam nu meteen opdat ik je een gastgeschenk geef waar je plezier aan beleeft, want ook bij de kyklopen brengt de vruchtbare grond wijn voort uit dikke trossen, en de regen van Zeus doet die gedijen, maar dit hier is iets van ambrozijn en nektar”. Dat zei hij, en ik gaf hem nog eens fonkelende wijn. Driemaal ging ik er een voor hem halen, en driemaal goot hij ze naar binnen, niets vermoedend; maar toen de wijn de kykloop naar het hoofd steeg, toen zei ik tot hem met honingzoete woorden: “Kykloop, u vraagt me mijn roemvolle naam, ik zal u die zeggen, maar geeft u mij dan uw gastgeschenk, zoals u beloofde. Niemand is mijn naam: Niemand noemen mij mijn moeder en vader en alle anderen, mijn mannen”. Dat zei ik, en hij antwoordde meteen, meedogenloos: “Niemand zal ik het ik het laatst van allemaal opeten, de anderen eerst: dat zal je gastgeschenk zijn”. Met deze woorden zeeg hij achterover op zijn rug. Daar lag hij, zijn brede nek opzijgebogen, en de albedwingende slaap kreeg hem in zijn greep; en uit zijn strot gulpte wijn en brokstukken mensenvlees; want hij braakte het uit, zat van de wijn. En toen duwde ik die houtstam onder de grote berg as, om hem te verhitten; en al mijn mannen sprak ik bemoedigend toe, dat niemand zich zou drukken uit angst. Maar zodra de olijfhouten stomp op het punt stond in het vuur vlam te vatten, – ook al was hij nog groen, hij gloeide vervaarlijk – toen haalde ik hem snel uit het vuur, en mijn mannen kwamen erbij staan en een god blies hen onverschrokkenheid in. Zij nu pakten de olijfhouten stomp vast met zijn scherpe punt, en stootten hem pal in zijn oog; en ik, van bovenop duwend, draaide hem rond, zoals wanneer een man scheepshout doorboort met een drilboor, en anderen trekken vanonder aan een riem, aan weerszijden die vastgrijpend, en die boor blijft maar draaien, zo hielden wij de roodgloeiende stomp in zijn oog en draaiden hem rond, en het bloed borrelde om de hete stomp heen. En de gloed verzengde heel zijn ooglid en oogharen en zijn oogappel verbrandde, en zijn oogwortels sisten van de hitte. En zoals wanneer een smid een grote bijl of een dissel in koud water doopt zodat het luid sist om het te harden – want dat is de kracht van het ijzer – zo siste zijn oog om de olijfhouten stomp. Een afgrijselijk gejammer sloeg hij uit en rondom weergalmde het gesteente, en wij renden, verschrikt, uit de buurt en hij rukte de paal,nat van al dat bloed, uit zijn oog en slingerde hem van zich af, als een dolle om zich heen slaand, maar, erger, hij brulde luid om de andere kyklopen die in zijn buurt huisden in grotten, verspreid over de winderige bergtoppen. Die nu kwamen, toen ze hem hoorden, van alle kanten aanlopen, bleven staan rond de grot en vroegen wat hij mankeerde: “Waardoor toch gekweld, Polyfemos, begon je opeens zo te schreeuwen door de goddelijke nacht en maak je ons slapeloos? Toch niet drijft ‘n sterveling je vee weg tegen je wil? Toch niet probeert iemand jou te doden met list of geweld?” En tegen hen brulde de sterke Polyfemos vanuit zijn grot: “Vrienden, Niemand probeert me te doden met list, niet met geweld”. Waarop zij weer de gevleugelde woorden ten antwoord gaven: “Als dan niemand je te na komt en je alleen bent, een ziekte, gestuurd door de grote Zeus is niet af te weren, maar bid dan tot je vader, de heerser Poseidoon”. Met deze woorden trokken ze weer weg, maar ik lachte in mijn vuistje, omdat mijn naam en die prachtige list hem misleid had.

Homerus, *Odyssee* , zang IX

 

Sinds de Oudheid heeft het zeker niet ontbroken aan mensen die een voorgevoel hadden bij het gebruik van de anonimiteit en er de mogelijkheden van bezongen. Slechts wanneer je niemand bent kan je vermijden om herkend te worden door je vijanden. Het gaat over een Griekse wijsheid die de anarchisten van de Samenzwering van Cellen van Vuur lijkt te ontberen. In een tekst die door enkelen van hen geschreven werd in de gevangenis, eveneens ondertekend door een andere gevangen kameraad, en opgestuurd naar een anarchistische ontmoeting die in november 2012 plaatsvond in Zürich, zetten ze uitvoerig de redenen uiteen voor het gebruik van een naam, een logo en een erg precieze identiteit waarmee ze hun acties opeisen.[1]

Deze tekst is bijzonder aangezien die, hoewel de schrijvers ervan deel uitmaken van de misschien wel meest gekende specifieke gewapende anarchistische groep van het moment, in zekere zin een groot deel van de meest verspreide kritiek van het gewapendestrijdisme samenbrengt en zich toe-eigent door elke scheiding en alle opdeling in rollen te weigeren. Er zijn geen kameraden die in de voorste linie staan met de wapens in de hand en kameraden die in de achterhoede papier bevlekken, want elk middel is een wapen, want je kan evengoed een spandoek als een fakkel vastnemen, evengoed een steen als dynamiet. Het ijzer is evengoed de grondstof voor pistolen als voor balpennen. Er is geen enkele hiërarchie van de middelen, er is geen enkel technisch fetisjisme. Alle kameraden moeten in staat zijn om alles te gebruiken. Gedaan met de specialisering. Uitstekend. Maar de kwestie van de identiteit blijft evenwel onoverstijgbaar. Deze Griekse kameraden willen echt niet horen praten over zich bewegen in de duisternis eerder dan in de lichtbundels van de spots.

Vermits ze hun eigen keuzes beargumenteerd hebben, iets wat vele andere anarchisten die er het parcours van delen jarenlang niet opportuun geacht hebben om te doen en aldus elk debat over de kwestie onmogelijk maakten, en vermits ze hun tekst naar een anarchistische bijeenkomst gestuurd hebben, lijkt hun bedoeling duidelijk om eindelijk een discussie te openen over deze thema’s. Opgetogen over hun beslissing willen we hier onze eigen bijdrage doen.

Laten we beginnen met de kwestie van de middelen. Nadat ze verduidelijkt hebben dat ze op geen enkele manier limieten willen stellen aan het anarchistische initiatief en dat ze alle technische kennis algemeen gedeeld willen maken, schrijven deze kameraden: “wij denken dat wat nodig is om zich toe te eigenen, de wil tot anarchistische opstand zelf is, en de middelen zijn niets anders dan voorwerpen die onze handen en verlangens in staat zijn om te ontdekken. Op die manier zullen we de onderscheiden tussen lage en hoge intensiteiten van geweld vermijden, en zullen we de reproductie van de mythe van de expertise vernietigen. Een typisch voorbeeld van de polymorfe anarchistische actie is de ervaring van de FAI/IRF, wiens leden evengoed spandoeken in solidariteit of blokkades van supermarkten met lijm in Peru en Bolivië opgeëist hebben als schoten tegen een beheerder van een nucleair bedrijf in Italië of de executie van drie gemeenteflikken in Mexico. Uiteindelijk zijn we als Samenzwering van Cellen van Vuur ook min of meer zo begonnen, en zonder in de valstrik te lopen van de arrogantie van de middelen of van hun niet-officiële hiërarchie.” Dat zijn duidelijke woorden, zonder dubbelzinnigheid, maar… vergezeld van een voorbeeld dat op z’n minst absurd te noemen valt. Want het is een ware verdwazing dat éénzelfde “logo” zodanig uiteenlopende acties opeist – in termen van consequenties – als het hangen van spandoeken en de moord op politieagenten. Het eerste is een veelvoorkomende daad, binnen het bereik van allen, in tegenstelling tot het tweede. Over het algemeen vallen de daders van de eerste actie makkelijk op te sporen, vermits de actie geen grote voorzorgen vereist. Maar in het voorbeeld dat hierboven gegeven wordt, zouden die ook het risico lopen om de consequenties van de tweede actie te betalen, in het bijzonder daar waar die acties op eenzelfde grondgebied zouden gebeuren. Of zouden de anarchisten van de FAI/IRF in Peru en Bolivië zich altijd moeten beperken tot spandoeken en lijm? Of zouden ze voor zulke eenvoudige acties dezelfde voorzorgsmaatregelen moeten nemen als voor erg andere actievormen?

Deze Griekse kameraden verwaarlozen het volledig om bepaalde repressieve mechanismes in overweging te nemen, zolas bijvoorbeeld het gebruik van het associatieve misdrijf dat ze paradoxaal genoeg en onvrijwillig aanmoedigen door hun identitaire verve. Om te verduidelijken wat we willen zeggen geven we hier twee concrete historische voorbeelden.

In Spanje was er in de laatste decennia van de 18de eeuw veel sociale agitatie. In Laag-Andalusië in het bijzonder vermenigvuldigden zich de brandstichtingen tegen wijngaarden en oogsten, het illegaal kappen van bossen, de diefstallen van vee en ook de moordaanslagen. Met verschil tot het Catalaanse anarchisme dat toen meer op legalistische posities stond, behielden de Andalusische anarchisten een zekere neiging tot directe actie. In die context doet in 1883 de Mano Negra haar intrede, een spookachtige anarchistische organisatie waaraan de autoriteiten een complot toeschrijven om alle grondbezitters van de regio te vermoorden. Het is waar dat de Mano Negra op sympathie kon rekenen bij vele Andalusische anarchisten, maar het is ook waar dat het bestaan zelf van deze organisatie vaag blijft. De auteurs van L’incendie millénariste, de Franse cangaceiros Delhoysie en Lapierre schrijven bijvoorbeeld: “die naam diende om een geheel aan daden en sektes zonder naam aan te wijzen. In het totaal zullen de processen tegen de Andalusische anarchisten in het kader van de Mano Negra uitdraaien op 300 veroordelingen tot dwangarbeid.” Voorbij de vraag of deze “ondertekening” de reële keuze geweest is van een deel van de Andalusische anarchisten of niet, is het in ieder geval zeker dat ze langs de ene kant alle naamloze acties die tijdens die periode gevoerd worden opgeslokt heeft en langs de andere kant voor de magistratuur gediend heeft om extreem zware straffen uit te spreken tegen degenen die hadden deelgenomen aan de verschillende sociale strijden (bovenop het rechtvaardigen van vele standrechtelijke executies van subversievelingen). De daders van de ontelbare kleine acties werden dus opgejaagd en veroordeeld omdat ze beschuldigd werden van lidmaatschap van een gewapende bende waarvan ze nooit deel hadden uitgemaakt (en die misschien niet bestond).

Enkele jaren later gebeurde in Frankrijk iets gelijkaardigs. De acties die door bepaalde individualistische kameraden gevoerd werden zullen toegeschreven worden aan een “bende van Bonnot” die slechts bestond in de verbeelding van de journalist die die heeft uitgevonden. In werkelijkheid is er nooit een gestructureerde bende geweest, maar gewoon een actief en bruisend milieu van kameraden. Het waren individuen die elkaar ontmoetten, zich verenigden voor een actie, weer uit elkaar gingen, zonder enige homogeniteit. Maar de magistratuur begon te zwaaien met het spookbeeld van een “georganiseerde groep” en gebruikte dat om tientallen kameraden te beladen met associatieve misdrijven die zwaardere straffen voorzagen, straffen die niet hadden kunnen uitgesproken worden zonder de creatie van dit collectief organisatorisch spook.

Sociale beweging of “tak” van de anarchistische beweging, in beide gevallen werden de kleine acties die individueel door kameraden verwezenlijkt worden, uitdrukkingen van dat duistere bos dat de anarchie is, opgeslokt door een Organisatie, door een Groep, of die nu reëel of virtueel is. De staat heeft er alle belang bij dat dit gebeurt. Langs de ene kant kan hij dan het idee verspreiden dat er slechts een paar heethoofden zijn die hem bevechten, dat elke insurrectionele poging slechts de vrucht is van het complot van de zeldzame subversievelingen tegen de wil van erg talrijke burgers die instemmen met de stand van zaken, waardoor hij de subversie ontdoet van haar sociaal en veralgemeenbaar karakter. Langs de andere kant kan hij de harde hand gebruiken tegen zijn vijanden door de straffen te verhogen via het gebruik van het associatief misdrijf.

Niet alleen nemen de Griekse kameraden deze aspecten zelfs niet minimaal in overweging, al was het maar om veiligheidsredenen, maar ze verergeren die. Ze verdedigen in feite dat er geen verschil is tussen degenen die een spandoek ophangen en degenen die flikken vermoorden. Ze kunnen en moeten in dezelfde zak gestoken worden, leden van éénzelfde organisatie die hun acties opeist, die ze moet opeisen als ze die acties niet wil uitleveren aan de betekenisloosheid. Dat klinkt als muziek in de oren van de magistraten. Als de logo-overkoepeling misschien kan werken met het ALF, dan is dat omdat de acties die doorheen de wereld verwezenlijkt worden op elkaar lijken, omdat het over het algemeen gaat over dierenbevrijdingen. Maar de voorbeelden die de Griekse kameraden geven zijn van erg andere aard. Wie is er gek genoeg om zich te laten identificeren omwille van een spandoek wanneer hij weet dat hij vervolgens kan beschuldigd worden van een moord? Moet hij dus het ophangen van een stuk doek voorbereiden met dezelfde voorzorgsmaatregelen als wanneer hij een vijand zou uitschakelen? Op termijn kruipt de hiërarchie van de middelen die door de voordeur van de principiële goede bedoelingen buitengezet werd weer binnen langs het raam van de harde praktische noodzaken.

Spijtig genoeg voor deze Griekse kameraden is er maar één manier om al deze problemen te vermijden: de anonimiteit. Alles wat tot nu toe gezegd is suggereert dit als voorzorgsmaatregel, als “strategische” keuze. Maar dat is slechts een aanvullend aspect van de kwestie, en volgens ons het minst belangrijke. De anonimiteit is ook en vooral de methode die het meest overeenkomt met onze eigen verlangens. We beschouwen die niet slechts als nuttig en handig, we beschouwen die vooral als juist.

De anonimiteit elimineert het eigendomsrecht van de auteur op wat hij gedaan heeft, maakt de actie los van de menselijke bijzonderheid van degene die de actie volbracht heeft. Daardoor laat de anonimiteit toe dat de actie potentieel een meervoud-actie wordt (en pech als ze de kleingeestigheid van de crypto-opscheppers opwindt). De anonieme actie heeft geen eigenaars, heeft geen meesters, behoort niemand toe. Dat betekent dat ze toebehoort aan allen die de actie delen.

Als schimmen in de duisternis we zijn allemaal gelijk. Niemand gaat voorop om te leiden, niemand loopt achterop om te volgen. Wat we in de schaduw doen weten alleen wijzelf. Dat volstaat. De duisternis beschermt ons tegen onze vijanden, maar ook en vooral tegen onszelf. Geen leadership, geen kuddementaliteit, geen ijdelheid, geen passieve bewondering, geen competitie, niets te bewijzen tegenover wie dan ook. De rauwe en naakte feiten, zonder bemiddelingen. Een bank is uitgebrand, een kazerne is ontploft, een pyloon is neergehaald. Wie heeft het gedaan? Maakt niet uit, dat heeft geen enkel belang. Of het nu Jan of Pieter is, wat is het verschil? Het is gebeurd, het is mogelijk om te doen, laten we het doen! In de duisternis spreekt de actie voor zichzelf. Als ze niet begrijpbaar is zullen het zeker niet de hoogdravende opeisingen, opgeslokt door de propagandamachine van de staat, zijn die er betekenis aan zullen geven. Zoals iemand al eens opmerkte is een actie gevolgd door een opeising als een grap gevolgd door uitleg. Door uitleg te geven verbeter je het effect helemaal niet, maar wordt het gebanaliseerd, verpest. Als een actie niet voor zich spreekt is het niet door ze te beladen met woorden dat het probleem opgelost wordt; het probleem bevindt zich dan overduidelijk stroomopwaarts, in de foutieve keuze van het doelwit.

De aanvalsacties hebben geen enkele nood aan a posteriori rechtvaardigingen. Is het nodig om op een planeet verscheurd door oorlogen te laten weten waarom een militaire basis wordt aangevallen? Is het nodig om in een wereld die ten prooi valt aan speculatie uit te leggen waarom een bank aangevallen wordt? Is het nodig om in een wereld die verdorven wordt door de politiek uit te leggen waarom de partijen aangevallen worden? Neen. De redenen liggen open en bloot voor de ogen van iedereen, en daar waar dat niet zo is, is het aan het geheel van de beweging om de sociale kritiek te verspreiden die de acties begrijpbaar, en dus deelbaar, en dus reproduceerbaar maken.

Hoe menselijk, spontaan, natuurlijk en onmiddellijk het verlangen is om de vijand aan te vallen, hoe kunstmatig en berekend de impuls is om er propaganda op te maken, om er het vaderschap van op te eisen, om zichzelf de verdienste ervan toe te schrijven. In de ogen van wie? Als de daders van een actie zichzelf naar voren schuiven, dan is dat omdat ze erkend willen worden, omdat ze zich willen onderscheiden, het is te zeggen, omdat ze bewonderd en gevolgd willen worden. Daar begint het spektakel, daar gaat de deur van het aanwervingskantoor open. Degenen die zichzelf in het licht plaatsen eindigen onvermijdelijkerwijze met te spreken in naam van anderen. Het kan niet anders zijn, want het is op hen dat de schijnwerpers gericht worden, het zijn zij die een microfoon voorgeschoteld krijgen. De anderen zullen gedwongen zijn, als ze zich niet gebruikt willen voelen, om op hun beurt een stap vooruit te zetten; de enen om in de voetsporen van de eersten te treden, de anderen om zich ervan te distanciëren. Het einde van de anonimiteit betekent het einde van de gelijkheid, het begin van de vertegenwoordiging. De media staan altijd klaar om de woorden van degenen die aan hun deur kloppen door de versterker te jagen, degenen die de logica van het spektakel aanvaarden. En die versterker schenkt voldoening, ze geeft de illusie van kracht. Een anonieme daad, hoe betekenisvol ook, zal naar alle waarschijnlijkheid verzwegen worden terwijl men met een daad, zelfs al is die banaal, maar wil vooorzien van een “merk”, in de vier windrichtingen zal staan zwaaien – luister, ze hebben het over ons! Heb je gezien hoe sterk we zijn?

In de duisternis zijn er daarentegen geen namen, geen identiteiten, er is alleen maar een heterogene beweging, kokend als magma, broksgewijs, koortsachtig. Niemand beveelt, niemand gehoorzaamt. De daden zijn net als de woorden, waardevol voor hun betekenis, hun inhoud, hun gevolgen. Niet in functie van de reputatie van hun auteurs. Eerder dan het einde van de anonimiteit van acties in te roepen zou de anonimiteit ook uitgebreid moeten worden naar de woorden. Geboorte geven aan een anarchistische, autonome, anonieme beweging die beslist is om aan te vallen zonder de vijand enige uitleg te verschaffen. Een beweging die in staat is om de theorie en de praktijk uit te dragen zonder een sokkel te bouwen voor de eerzuchtigen. Waar de redenen voor de acties uitgedrukt zullen worden in boeken, kranten, affiches, pamfletten, door alle theorieën die de beweging in haar geheel draagt. Waar de hartstochten van de ideeën zullen uitgedrukt worden in betogingen, sabotages, brandstichtingen, aanvallen, door alle praktijken die de beweging in haar geheel draagt.

De Griekse kameraden schrijven dat “de naam van elke groep waaraan we deelnemen onze psyche, onze ziel is.” Wat een vreemde uitspraak! Maar wat is er geheimer, intiemer, onzegbaarder dan de psyche en de ziel? Wie zou zijn psyche op de voorpagina van de krant uitgesmeerd willen zien, zijn ziel uitgebraakt op de beeldbuis? De naam is slechts een identiteit. Die dient om zich te laten kennen en aldus erkend te worden. De naam die de koopwarenmaatschappij oplegt weigeren om er dan zelf eentje uit te kiezen maakt niet veel verschil. Het doet niets anders dan een nieuw logo lanceren. Tegenover het mediatieke gezwets, dat oorverdovend kabaal, net zoals tegenover de vijand, geen twijfel: zwijgen is goud. Zullen de media aan de anonieme acties de betekenis geven die hen het beste uitkomt, door ze te verdraaien naargelang de noden van het moment? Natuurlijk zullen ze dat doen, dat is hun beroep. Maar het gebruik van een logo wijzigt deze feitelijke situatie niet. Meer nog, op die manier doe je niets anders dan deelnemen aan dit oeuvre van verwarringzaaierij. Degene die gelooft op krachtige en duidelijke wijze in het kader van de media te kunnen spreken is heel naïef. In werkelijkheid zijn het de media die spreken via hem.

En wat valt er te zeggen over het idee dat de informele groepen via opeisingen met elkaar kunnen en moeten discussiëren? Je zou je kunnen afvragen tot wie ze zich eigenlijk willen richten? Tot de mensen in de straat, tot de uitgebuiten, en dus tot de potentiële medeplichtigen, die de betekenis van de actie niet begrijpen? Of tot de kameraden elders om te dialogeren? In het eerste geval valt bovenop de illusie om de media te kunnen gebruiken, het waarom van al die verwijzingen naar wat er binnen de beweging gebeurt niet te begrijpen: transversale boodschappen, citaten, allusies, allemaal zaken die de opeisingen onbegrijpelijk maken in de ogen van de gewone mensen. Hun reactie kan dan alleen maar de onverschilligheid zijn tegenover de strijd van die vreemde anarchisten die op het moment van de actie een erg bekrompen mentaal universum uitdrukken, niet in staat om verder te gaan dan de drempel van hun eigen huisje. De anarchisten tegen de staat, de staat tegen de anarchisten: is de sociale oorlog alleen maar dat? In het tweede geval daarentegen begrijpen we de reden niet waarom het nodig is naar zo’n instrument te grijpen. Waarom zou een dialoog, een discussie, een debat onder kameraden zich moeten afspelen via de massamedia eerder dan via de kanalen van de beweging? Waarom zouden, om bepaalde kwesties op te werpen, de kranten, fanzines, tijdschriften of zelfs blogs niet volstaan? En waarom zouden die discussies interessanter en waardevoller zijn wanneer het niet alle kameraden zijn die eraan deelnemen, maar eerder de “militanten van de strijdende organisaties” naar aanleiding van hun acties? Terwijl men losgeslagen wordt in dit spel van zuivere zelfvertegenwoordiging lezen de flikken en de journalisten onze woorden, leren onze linguïstische codes, merken de overeenkomsten op, ontcijferen de gelijkenissen, maken hun hypotheses over onze banden, leiden de verantwoordelijkheden af… en bereiden zich voor.

Zoals een kameraad tijdens de ontmoeting in Zürich terecht opmerkte eisten de verschillende gewapende organisaties in de loop van de jaren 70 in Italië honderden aanvalsacties tegen de staat op. Maar buitenom dit politieke spektakel dat er zo toe heeft bijgedragen om een totaal demente revolutionaire mythologie te creëren die tot op de dag van vandaag ravages aanricht, vonden er duizenden acties plaats. De media gaven veel ruimte aan de eerste, maar deden er alles aan om de tweede te verstikken. Is het echt nog nodig om de reden daarvoor uit te leggen?

Daarom hebben we zorgvuldig het document van deze Griekse kameraden gelezen en zijn we opgetogen dat ze een duidelijke uitleg verschaft hebben over het onderwerp. Maar tussen de hypothese dat de radicale anarchistische actie zich zou moeten samenvoegen in Eenheidsfronten en Anarchistische Federaties (misschien met hun associatieve akkoorden die je moet ondertekenen), en de hypothese dat de radicale anarchistische actie zich uitzaait in kleine affiniteitsgroepen, blijven we geen twijfels hebben. En verkiezen we een anarchiserende, autonome, anonieme revolte…

[31 augustus 2013]

 

[1] Je kan deze bijdrage in het Engels terugvinden op de site contrainfo.espiv.net, met datum 29 november 2012, onder de titel “Do not say that we are few… Just say that we are determined…”

L’anonymat

Alors je m’approche du monstre, en tenant une coupe remplie d’un vin aux sombres couleurs, et je lui dis : « Tiens, Cyclope, bois de ce vin, puisque tu viens de manger de la chair humaine. Je veux que tu saches quel breuvage j’avais caché dans mon navire ; je te l’offre dans l’espoir que, prenant pitié de moi, tu me renverras promptement dans ma patrie. Cyclope, tes fureurs sont maintenant intolérables ! Homme cruel et sans justice, comment veux-tu que désormais les mortels viennent en ces lieux ? »

A ces paroles le monstre prend la coupe, et il éprouve un si vif plaisir à savourer ce doux breuvage, qu’il m’en demande une seconde fois en ces termes : « Verse-moi encore de ce vin délectable, et dis-moi quel est ton nom, afin que je te donne, comme étranger, un présent qui te réjouisse. Notre terre féconde produit aussi, du vin renfermé dans de belles grappes que fait croître la pluie de Jupiter ; mais le délicieux breuvage que tu me présentes émane et du nectar et de l’ambroisie. »

Il dit, et aussitôt je lui verse de cette liqueur étincelante : trois fois j’en donne au Cyclope, et trois fois il en boit outre mesure. Aussitôt que le vin s’est emparé de ses sens, je lui adresse ces douces paroles : « Cyclope, puisque tu me demandes mon nom, je vais te le dire ; mais fais-moi le présent de l’hospitalité comme tu me l’as promis. Mon nom est Personne : c’est Personne que m’appellent et mon père et ma mère, et tous mes fidèles compagnons. »

Le monstre cruel me répond : « Personne, lorsque j’aurai dévoré tous tes compagnons je te mangerai le dernier : tel sera pour toi le présent de l’hospitalité. »

En parlant ainsi, le Cyclope se renverse : son énorme cou tombe dans la poussière ; le sommeil, qui dompte tous les êtres, s’empare de lui, et de sa bouche s’échappent le vin et les lambeaux de chair humaine qu’il rejette pendant son ivresse. Alors j’introduis le pieu dans la cendre pour le rendre brûlant, et par mes discours j’anime mes compagnons, de peur qu’effrayés ils ne m’abandonnent. Quand le tronc d’olivier est assez chauffé et que déjà, quoique vert, il va s’enflammer, je le retire tout brillant du feu, et mes braves compagnons restent autour de moi : un dieu m’inspira sans doute cette grande audace ! Mes amis fidèles saisissent le pieu pointu, l’enfoncent dans l’œil du Cyclope, et moi, me plaçant au sommet du tronc, je le fais tourner avec force. — Ainsi, lorsqu’un artisan perce avec une tarière la poutre d’un navire, et qu’au-dessous de lui d’autres ouvriers, tirant une courroie des deux côtés, font continuellement mouvoir l’instrument : de même nous faisons tourner le pieu dans l’œil du Cyclope.

Tout autour de la pointe enflammée le sang ruisselle ; une ardente vapeur dévore les sourcils et les paupières du géant ; sa prunelle est consumée, et les racines de l’œil pétillent, brûlées par les flammes. — Ainsi, lorsqu’un forgeron plonge dans l’onde glacée une hache ou une doloire rougies par le feu pour les tremper (car la trempe constitue la force du fer), et que ces instruments frémissent à grand bruit : de même siffle l’œil du Cyclope percé par le pieu brûlant. Le monstre pousse des hurlements affreux qui font retentir la caverne ; et nous, saisis de frayeur, nous nous mettons à fuir. Le Cyclope arrache de son œil ce pieu souillé de sang, et dans sa fureur il le jette au loin. Aussitôt il appelle à grands cris les autres Cyclopes qui habitent les grottes voisines sur des montagnes exposées aux vents. Les géants, en entendant la voix de Polyphème, accourent de tous côtés ; ils entourent sa caverne et lui demandent en ces termes la cause de son affliction : « Pourquoi pousser de tristes clameurs pendant la nuit divine et nous arracher au sommeil ? Quelqu’un parmi les mortels t’aurait-il enlevé malgré toi une brebis ou une chèvre ? Crains-tu que quelqu’un ne t’égorge en usant de ruse ou de violence ? »

Polyphème, du fond de son antre, leur répond en disant : « Ô mes amis, qui me tue, non par force, mais par ruse ? Personne ! »

Les Cyclopes répliquent aussitôt : « Puisque personne ne te fait violence dans ta solitude, que nous veux-tu ? Il est impossible d’échapper aux maux que nous envoie le grand Jupiter. Adresse-toi donc à ton père, le puissant Neptune. »

A ces mots tous les Cyclopes s’éloignent. Moi je riais en songeant combien Polyphème avait été trompé par mon nom supposé et par mon excellente ruse.

Homère, Odyssée, chant IX

 

Depuis l’antiquité, il n’a certes pas manqué de monde pour avoir l’intuition et chanter les potentialités de l’usage de l’anonymat. Ce n’est que lorsqu’on est personne qu’on peut éviter d’être reconnu par ses ennemis. Il s’agit d’une sagesse grecque qui semble faire défaut aux anarchistes de la Conspiration des cellules du feu. Dans un texte écrit en prison par certains d’entre eux, signé également par un autre compagnon incarcéré, et envoyé à une rencontre anarchiste qui s’est tenue à Zurich en novembre dernier[1], ils développent amplement les raisons de l’utilisation d’un nom, d’un sigle et d’une identité bien précise avec lesquels revendiquer leurs actions.

Ce texte est particulier puisque, bien que ses auteurs fassent partie du groupe armé anarchiste spécifique peut-être le plus connu du moment, il recueille et s’approprie en un certain sens une grande partie de la critique la plus diffuse contre le luttarmatisme, en repoussant toute séparation et toute division des rôles. Il n’existe pas de compagnons qui sont en première ligne en train de manier des armes et des compagnons qui sont à l’arrière en train de manier du papier, parce que tout moyen est une arme, parce qu’on peut empoigner aussi bien une banderole qu’une torche, une pierre que de la dynamite. L’acier est autant la matière première des pistolets que des stylos. Il n’existe aucune hiérarchie de moyens, il n’y a aucun fétichisme technique. Tous les compagnons doivent être en mesure de pouvoir tout utiliser. Finie la spécialisation. Parfait. Mais la question de l’identité reste pourtant indépassable. De se mouvoir dans l’obscurité plutôt que sous les lumières des néons, ces compagnons grecs ne veulent vraiment pas en entendre parler.

Vu qu’ils ont argumenté leurs propres choix, ce que pendant des années beaucoup d’autres anarchistes qui en partagent le parcours n’ont pas trouvé opportun de faire, rendant donc impossible tout débat sur la question, et ayant envoyé leur texte à une rencontre anarchiste, il nous semble que leur intention d’ouvrir enfin une discussion sur ces thèmes est évidente. Ravis de leur décision, nous entendons ici apporter notre propre contribution.

 

Commençons par la question des moyens. Après avoir précisé ne vouloir en aucune façon mettre de limites à l’initiative anarchiste, et vouloir généraliser toutes les connaissances techniques, ces compagnons écrivent : « nous pensons que ce qu’il est nécessaire de s’approprier, c’est la volonté vers l’insurrection anarchiste elle-même, et les moyens ne sont rien d’autre que des objets que nos mains et nos désirs sont capables de découvrir. De cette manière, nous éviterons les distinctions entre basses et hautes intensités de violence, et nous détruirons la reproduction du mythe de l’expertise. Un exemple typique de l’action anarchiste polymorphe est l’expérimentation de la FAI/FRI, dont les membres ont aussi bien revendiqué des banderoles en solidarité ou le blocage d’entrées de magasins avec de la colle au Pérou et en Bolivie, que de tirer contre l’administrateur d’une compagnie nucléaire en Italie ou l’exécution de trois flics municipaux au Mexique. Après tout, en tant que Conspiration des cellules du feu, nous avons nous aussi commencé plus ou moins comme ça, et sans tomber dans la piège de l’arrogance des moyens ou de leur hiérarchie non officielle. » Ce sont des mots clairs, sans équivoque, mais… accompagnés d’un exemple pour le moins absurde. Parce que c’est une véritable aberration qu’un « sigle » unique revendique des actions aussi éloignées – en termes de conséquence – que le déploiement de banderoles et l’assassinat de policiers. Le premier est un acte commun, à la portée de tous, à la différence du second. En général, les auteurs du premier geste sont plus facilement repérables, vu qu’il ne nécessite pas de grandes précautions. Mais dans l’exemple reporté ci-dessus, ils risqueraient également de payer les conséquences du second, en particulier là où ces actions se dérouleraient sur un même territoire. Ou bien au Pérou et en Bolivie les anarchistes de la FAI/IRF devront-ils toujours se limiter aux banderoles et à la colle ? Ou bien pour mener des actes aussi simples devront-ils prendre les mêmes précautions que pour des formes d’actions bien différentes ?

 

Ces compagnons grecs négligent complètement de prendre en compte certains mécanismes répressifs, comme par exemple l’utilisation du délit associatif, que paradoxalement et involontairement ils encouragent dans leur fougue identitaire. Pour clarifier ce que nous voulons dire, donnons deux exemplaires historiques concrets.

En Espagne, dans les dernières décennies du XIXe siècle, il y eut beaucoup d’agitations sociales. Dans la Basse Andalousie en particulier, se multipliaient les incendies de vignobles et de récoltes, les coupes de bois illégales, les vols de bétail et aussi les assassinats. A la différence de l’anarchisme catalan, alors plus proche de positions légalistes, les anarchistes andalous maintenaient une certaine propension à l’action directe. C’est dans ce cadre que la Mano Negra fit son apparition en 1883, une fantomatique organisation anarchiste à laquelle les autorités attribuèrent un complot visant à tuer tous les propriétaires terriens de la région. S’il est vrai qu’elle suscita la sympathie de nombreux anarchistes andalous, il est vrai aussi que l’existence même de cette organisation reste ambiguë. Les auteurs de L’Incendie millénariste, les cangaceiros français Delhoysie et Lapierre écrivent par exemple : « ce nom a servi à désigner un ensemble d’actes et de sectes sans nom. Au total, l’ensemble des procès intentés contre les anarchistes andalous dans l’affaire de la Mano Negra se solda par 300 condamnations au bagne. » Au-delà de la question de savoir si cette « signature » a été le choix réel d’une partie des compagnons andalous ou pas, il est en tout cas certain qu’elle a englobé d’un côté toutes les actions sans nom accomplies au cours de cette période, et d’un autre côté a servi à la magistrature pour prononcer des peines extrêmement lourdes contre ceux qui avaient participé aux différentes luttes sociales (en plus de justifier de nombreuses exécutions sommaires de subversifs). Les auteurs des innombrables petites actions se virent donc traqués et condamnés parce qu’accusés de participation à une bande armée dont ils n’avaient jamais fait partie (et qui peut-être n’existait pas).

Quelques années plus tard en France, se produisit un fait analogue. Les actions menées par certains compagnons individualistes seront attribuées à une « bande à Bonnot » qui n’existait que dans l’imagination du journaliste qui l’a inventée. En réalité, il n’y a jamais eu aucune bande structurée, mais seulement un milieu actif et effervescent de compagnons. Des individus se rencontraient, s’associaient pour une action, se séparaient, sans aucune homogénéité. Mais le spectre d’un « groupe organisé » fut agité par la magistrature, et utilisé pour incriminer des dizaines de compagnons dans des délits associatifs qui prévoyaient des peines plus importantes, et qu’il aurait été impossible d’infliger sans la création de ce fantasme organisatif collectif.

Mouvement social ou « branche » du mouvement anarchiste, dans ces deux cas les petites actions accomplies individuellement par des compagnons, expressions de ce bois obscur qu’est l’anarchie, seront fagocitées par une Organisation, par un Groupe, qu’il soit réel ou virtuel. L’Etat a tout intérêt à ce que cela se produise. D’un côté, il peut diffuser l’idée qu’il n’y a que quelques têtes brûlées qui le combattent, que toute tentative insurrectionnelle n’est que le fruit du complot de rares subversifs contre la volonté de très nombreux citoyens consentants, ôtant ainsi à la subversion son caractère social et généralisable. D’un autre côté, il peut avoir la main lourde contre ses ennemis, augmentant les condamnations grâce à l’utilisation du délit associatif.

Non seulement les compagnons grecs ne prennent même pas minimalement en compte ces aspects, ne serait-ce que pour des questions de sécurité, mais ils les aggravent. Ils défendent en effet qu’il n’y a pas de différence entre ceux qui déploient une banderole et ceux qui tuent des policiers. Ils peuvent et doivent être sur le même plan, membres d’une même organisation qui revendique leurs actions, qui doit les revendiquer si elle ne veut pas les abandonner au non-sens. Douce musique pour les oreilles de magistrats. Si le sigle-chapeau peut fonctionner avec l’ALF, c’est parce que les actions accomplies à travers le monde par ses activistes se ressemblent, s’agissant généralement de libérations d’animaux. Mais les exemples donnés par les compagnons grecs sont de nature bien différente. Qui est assez fou pour se faire identifier à cause d’une banderole, sachant qu’il pourrait ensuite être accusé d’un assassinat ? Il doit donc envisager l’accrochage d’un morceau de tissu en prenant les mêmes précautions que celles qu’il se donnerait s’il envisageait d’éliminer un ennemi ? A la longue, la hiérarchie des moyens qu’on a fait sortir par la porte des bonnes intentions de principe rentrera par la fenêtre des dures nécessités pratiques.

Malheureusement pour ces compagnons grecs, il n’y a qu’une manière d’éviter tous ces problèmes : l’anonymat. Tout ce qui a été dit jusqu’à présent le suggère en tant que précaution, en tant que choix « stratégique ». Mais cela n’est qu’un aspect supplémentaire de la question, et c’est à notre avis le moins important. De fait, l’anonymat est aussi et surtout la méthode qui correspond le plus à nos propres désirs. Nous ne le considérons pas qu’utile et fonctionnel, nous le considérons surtout comme juste.

 

L’anonymat élimine le droit de propriété de l’auteur sur ce qu’il a fait, dépersonnalise l’action en la libérant de la particularité humaine qui l’a commise. Ce faisant, il permet que l’action devienne potentiellement un acte pluriel (et tant pis si elle excite la mesquinerie des crypto-vantards). L’action anonyme n’a pas de propriétaires, n’a pas de maîtres, n’appartient à personne. Cela signifie qu’elle appartient à tous ceux qui la partagent.

Obscurs parmi les obscurs, nous sommes tous égaux. Personne n’est devant pour guider, personne n’est derrière pour suivre. Ce que nous faisons dans l’obscurité, nous seuls le savons. Cela suffit. L’obscurité nous protège de nos ennemis, mais nous protège aussi et surtout contre nous-mêmes. Pas de leaderships, pas de grégarismes, pas de vanité, pas d’admiration passive, pas de compétition, rien à démontrer à qui que ce soit. Les faits, crus et nus, sans médiations. Une banque a brûlé, une caserne a explosé, un pylône a été abattu. Qui l’a fait ? Peu importe, ça n’a aucune importance. Que ce soit Pierre ou Paul, quelle différence y a-t-il ? C’est arrivé, c’est possible de le faire, faisons-le ! Dans l’obscurité, l’action parle d’elle même. Si elle n’est pas compréhensible, ce ne seront certainement pas les communiqués ampoulés avalés par la machine à propagande de l’Etat qui lui donneront du sens. Comme quelqu’un l’a déjà fait remarquer, une action suivie d’un communiqué est comme une blague suivie d’une explication. Ce faisant, on n’en améliore pas du tout l’effet, mais on le banalise, on le gâche. Si une action ne parle pas d’elle-même, ce n’est pas en accumulant des mots dessus que se résout le problème qui, d’évidence, se trouve en amont, dans le choix erroné de l’objectif.

Les actions d’attaque n’ont besoin d’aucune justification a posteriori. Sur une planète déchirée par les guerres, il y a besoin de faire savoir pourquoi on attaque une base militaire ? Dans un monde en proie à la spéculation, il y a besoin de faire savoir pourquoi on attaque une banque ? Dans une société corrompue par la politique, il y a besoin de faire savoir pourquoi on attaque les partis ? Non. Les raisons sont sous les yeux de tous, et là où elles ne le sont pas, c’est à l’ensemble du mouvement de se charger de diffuser cette critique sociale en mesure de les rendre compréhensibles, et donc partageables, et donc reproductibles.

Autant le désir d’attaquer l’ennemi est humain, spontané, naturel et immédiat, autant est artificielle et calculée l’impulsion de faire de la propagande dessus, d’en assumer la paternité, de s’en attribuer le mérite. Aux yeux de qui ? Si les auteurs d’une action se mettent en avant, c’est parce qu’ils veulent être reconnus, parce qu’ils veulent se distinguer, c’est-à-dire parce qu’ils veulent être admirés et suivis. Là commence le spectacle, là s’ouvre le bureau de recrutement. Ceux qui se mettent en lumière finissent inévitablement par parler au nom des autres. Il ne peut en être autrement, parce que c’est sur eux que les projecteurs sont braqués, c’est à eux qu’on passe le micro. Les autres, s’ils ne veulent pas se sentir utilisés, seront obligés de faire à leur tour un pas en avant ; les uns pour suivre les traces des premiers, les autres pour s’en distancier. La fin de l’anonymat marque la fin de l’égalité, le début de la représentation. Les médias sont toujours prêts à amplifier les paroles de ceux qui frappent à leur porte, de ceux qui acceptent les logiques du spectacle. Et cette amplification est gratifiante, elle donne l’illusion de la force. Un acte anonyme, aussi significatif soit-il, sera selon toute probabilité passé sous silence, tandis qu’un geste, même banal, mais « de marque », sera agité à tous les vents – écoute, ils parlent de nous ! Tu as vu comme nous sommes forts ?

Dans l’obscurité par contre, il n’y a pas de noms, pas d’identités, il existe uniquement un mouvement hétérogène, bouillant comme le magma, fragmentaire, convulsif. Personne ne commande, personne n’obéit. Les actes, comme les mots, sont valables pour leur sens, pour leur contenu, pour leurs conséquences. Pas en fonction de la réputation de leurs auteurs. Plutôt que d’invoquer la fin de l’anonymat des actions, il faudrait au contraire aussi l’introduire dans les mots. Donner naissance à un mouvement anarchiste, autonome, anonyme, décidé à attaquer sans fournir aucune explication à l’ennemi. Un mouvement capable de porter en avant la théorie et la pratique sans construire de piédestal pour les ambitieux. Où les raisons des actions seront exprimées par les livres, les journaux, les affiches, les tracts, par toutes les théories portées par le mouvement dans son ensemble. Où les passions des idées seront exprimées par les manifestations, les sabotages, les incendies, les attaques, par toutes les pratiques portées par le mouvement dans son ensemble.

 

Les compagnons grecs écrivent que « le nom de chaque groupe auquel nous participons est notre psyché, notre âme ». Quelle étrange affirmation ! Mais qu’y a-t-il de plus secret, de plus intime, de plus indicible, que la psyché et l’âme ? Qui voudrait voir sa psyché balancée en première page, son âme vomie par le tube cathodique ? Le nom n’est qu’une identité. Il sert pour se faire connaître pour être reconnus. Refuser le nom imposé par la société de la marchandise pour en choisir un à soi, ne fait pas grande différence. Cela ne fait que lancer un nouveau logo. Face au bavardage médiatique, ce vacarme étourdissant, comme face à l’ennemi, aucun doute : le silence est d’or. Les médias donneront le sens qui les arrangera le plus aux actions anonymes, en les distordant selon leurs besoins du moment ? Bien sûr qu’ils le feront, c’est leur métier. Mais l’utilisation d’un sigle ne change pas cette situation de fait. Mieux même, on ne fait ainsi que participer à cette œuvre de confusionnisme. Celui qui pense pouvoir parler de façon forte et claire dans le cadre des médias est bien ingénu. En réalité, ce sont les médias qui parlent à travers lui.

Et puis, que dire de cette idée que les groupes informels puissent et doivent discuter entre eux à travers les communiqués de revendication ! Mais, peut-on se demander, à qui veulent-ils s’adresser en réalité ? Aux personnes de la rue, aux exploités, et donc aux complices potentiels, qui ne comprennent pas le sens de l’action ? Ou aux compagnons d’ailleurs pour dialoguer ? Dans le premier cas, en plus de l’illusion de pouvoir utiliser les médias, on ne comprend pas la présence de toutes ces références à ce qui se passe à l’intérieur du mouvement : messages transversaux, citations, allusions, toutes ces choses qui rendent les revendications incompréhensibles aux yeux des personnes communes. Leur réaction ne peut alors être que l’indifférence par rapport à la lutte de ces étranges anarchistes qui, au moment de l’action, expriment un univers mental bien étriqué, incapables d’aller au-delà de la porte de leur maison. Les anarchistes contre l’Etat, l’Etat contre les anarchistes : c’est juste ça la guerre sociale ? Dans le second cas, par contre, on ne comprend pas la raison pour laquelle il est fait recours à un tel instrument. Pourquoi un dialogue, une discussion, un débat entre compagnons devrait-il se dérouler à travers les mass-medias plutôt qu’à travers les seuls canaux du mouvement ? Pourquoi pour affronter certaines questions, les journaux, les fanzines, les revues, ou même les blogs, ne suffiraient-ils pas ? Et en quoi ces discussions sont-elles plus intéressantes et valables si ce ne sont pas tous les compagnons qui les mènent, peut-être même au quotidien, mais plutôt les « militants des organisations combattantes » à l’occasion de leurs actions ? Pendant qu’on se déchaîne dans ce jeu de pure auto-représentation, les flics et les journalistes lisent nos mots, apprennent nos codes linguistiques, notent les similitudes, déchiffrent les ressemblances, font leurs hypothèses sur nos liens, déduisent des responsabilités… et se préparent.

 

Comme l’a justement fait remarquer une compagnonne lors de la rencontre de Zurich, les différentes organisations armées revendiquèrent des centaines d’actions d’attaque contre l’Etat au cours des années 70 en Italie. Mais en dehors de ce spectacle politique, qui a tant contribué à créer une mythologie révolutionnaire complètement démente qui continue encore aujourd’hui à faire des ravages, des actions, il y en avait des milliers. Les médias offrirent un large espace aux premières, mais firent tout pour étouffer les secondes. Il y a encore vraiment besoin d’en expliquer la raison ?

Voilà pourquoi nous avons lu avec soin le document de ces compagnons grecs, et que nous sommes ravis qu’ils se soient expliqués clairement sur le sujet. Mais entre l’hypothèse que l’action radicale anarchiste s’agrège dans des Front Unis et des Fédérations Anarchistes (peut-être avec leurs pactes associatifs à signer), ou qu’elle se dissémine en petits groupes d’affinité, nous continuons à ne pas avoir de doutes. Et à préférer une révolte anarchique, autonome, anonyme…

[31 août 2013]

 

[1] Ndt : On peut trouver cette contribution en anglais sur contrainfo en date du 29 novembre 2012, sous le titre “Do not say that we are few… Just say that we are determined…”, et en français sur le même site en date du 12 décembre 2012